ĐIỀU TRỊ TIÊU SỢI HUYẾT CHO BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO

Theo các báo cáo nghiên cứu trên thế giới, 60-80% bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não do tắc động mạch não lớn tuần hoàn trước tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh bất kể được điều trị tiêu sợi huyết hay không.

Tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch mặc dù được xem là điều trị chuẩn trong vòng 4,5 giờ đầu, tuy nhiên với các đột quỵ do tắc các động mạch lớn thì tỷ lệ tái thông rất thấp, tỷ lệ tái thông mạch não sau tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch chỉ xấp xỉ 30%, trong đó tái thông với tắc mạch cảnh dưới 10%, tắc động mạch não giữa đoạn M1 30%.

Theo các chuyên gia, can thiệp nội mạch đã được sử dụng trong nhiều năm qua để điều trị nhồi máu não. Các nghiên cứu đều chỉ ra rằng tỷ lệ tái thông mạch não của can thiệp nội mạch cao hơn điều trị tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch (80% và 46%). Việc điều trị “bắt cầu” - kết hợp tiêu sợi huyết tĩnh mạch với lấy huyết khối cơ học sẽ kết hợp được ưu điểm bắt đầu điều trị sớm của đường tĩnh mạch và tỷ lệ tái thông cao của đường động mạch.

Vừa qua, nhóm tác giả nghiên cứu Đào Việt Phương cùng cộng sự Bệnh viện Bạch Mai và Trường Đại học Y Hà Nội thực hiện nghiên cứu tiến cứu, can thiệp, không có nhóm chứng đề tài “Đánh giá hiệu quả điều trị kết hợp tiêu sợi huyết tĩnh mạch liều thấp với lấy huyết khối đường động mạch ở bệnh nhân tắc mạch lớn hệ tuần hoàn não trước”.

Theo Bs Phương, tiêu chuẩn chọn bệnh nhân là trên 18 tuổi, các triệu chứng khởi phát của đột quỵ rõ ràng dưới 270 phút trước khi dùng thuốc Alteplase, dưới 360 phút trước khi can thiệp mạch; chẩn đoán nhồi máu não cấp tính với các dấu hiệu thiếu sót về thần kinh rõ ràng và định lượng được dựa trên bảng điểm NIHSS lớn hơn hoặc bằng 6. Hình ảnh của tắc động mạch cảnh trong và/hoặc động mạch não giữa với ASPECTS lớn hơn hoặc bằng 6. Tổng cộng có 86 bệnh nhân tắc mạch lớn hệ tuần hoàn não trước tham gia nghiên cứu tại Bệnh viện Bạch mai.

Bs Phương báo cáo các bước điều trị thuốc Alteplase cho bệnh nhân gồm, chuẩn bị bệnh nhân, thở oxy qua mũi 3 lít/phút, cân nặng, lắp máy theo dõi để theo dõi liên tục các thông số huyết áp, nhịp tim, đặt ống thông dạ dày, đặt ống thông tiểu, đặt đường truyền tĩnh mạch chắc chắn. Sử dụng liều, cách tính liều thuốc Alteplase, cân nặng thực tế bệnh nhân nhân với 0,6mg/kg, liều tối đa không quá 60 mg. Tiêm liều nạp 15% tổng liều trong 1 phút, 85% tổng liều còn lại truyền tĩnh mạch liên tục trong 60 phút.

Các bước tiến hành lấy huyết khối động mạch, khởi động đội can thiệp mạch thần kinh và phòng can thiệp, đưa bệnh nhân sang phòng can thiệp nội mạch; thời gian từ khi dùng thuốc tiêu sợi huyết tĩnh mạch đến khi can thiệp mạch mục tiêu là 60 phút. Thời gian từ khi khởi phát đến khi kết thúc can thiệp trong vòng 6 giờ đầu.

Bs Đào Việt Phương báo cáo, trong 86 bệnh nhân tham gia nghiên cứu có 54 bệnh nhân là nam giới; độ tuổi trung bình của đối tượng nghiên cứu là 61,9 tuổi; người trẻ nhất là 32 tuổi; nhiều tuổi nhất là 85 tuổi. Điểm NIHSS khi nhập viện là 15,5 điểm. Về vị trí tắc mạch não có 20/86 bệnh nhân tắc động mạch cảnh trong (23,3%); 50/86 bệnh nhân tắc động mạch não giữa M1 và 16/86 bệnh nhân tắc động mạch cảnh kết hợp với tắc động mạch não giữa (18,6%).

Bs Phương cho biết, kết quả hồi phục thần kinh tốt sau 3 tháng được đánh giá khi bệnh nhân có điểm Rankin sửa đổi (mRS) đạt từ 0 đến 2; trong nghiên cứu có 60/86 bệnh nhân có kết quả hồi phục thần kinh tốt sau 3 tháng. Với kết quả khả quan này cho thấy kết quả của điều trị kết hợp can thiệp nội mạch với tiêu sợi huyết liều thấp là rất tốt.

Đối với đánh giá mức độ tái thông sau can thiệp qua thang điểm TICI, trong đó nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng kết quả can thiệp tái thông được xem là thành công khi thang điểm TICI đạt từ mức TICI 2b đến 3. Tỷ lệ đạt mức tái thông trong nghiên cứu là 91%, trong đó 52% tái thông TICI3 và 39% tái thông TICI 2b. Tác giả chia sẻ, kết quả cao như vậy do một phần sử dụng dụng cụ can thiệp thế hệ thứ 2, một phần quan trọng khác là vai trò của thuốc tiêu sợi huyết trước khi can thiệp mạch.

Điểm NIHSS trung vị khi nhập viện của đối tượng nghiên cứu là 15,5, sau 24 giờ điều trị, điểm NIHSS trung vị là 7, sự cải thiện điểm NIHSS sau 24 giờ điều trị có ý nghĩa thống kê đem lại kết quả điều trị ban đầu khả quan. Đặc biệt, tác giả nghiên cứu cho biết, điểm NIHSS khi nhập viện của 3 nhóm tắc động mạch não giữa đơn thuần, tắc động mạch cảnh trong đơn thuần, tắc động mạch cảnh trong kết hợp tắc động mạch não giữa không có sự khác nhau. Tuy nhiên, tại thời điểm 24 giờ điểm NIHSS của nhóm tắc động mạch cảnh trong kết hợp động mạch não giữa cao hơn 2 nhóm còn lại. Kết quả nghiên cứu, tỷ lệ xuất huyết chuyển dạng có triệu chứng gặp 5 bệnh nhân, trong đó 4 bệnh nhân xuất huyết chuyển dạng PH 2 và 01 bệnh nhân xuất huyết dưới nhện. Tác giả lưu ý, tiêu sợi huyết dùng liều 0,9 hay 0,6mg/kg trước khi lấy huyết khối cơ học thì không chỉ ra sự khác nhau về tỷ lệ xuất huyết chuyển dạng có triệu chứng.

Bs Đào Việt Phương kết luận, điều trị kết hợp tiêu sợi huyết tĩnh mạch kết hợp với lấy huyết khối cơ học cho bệnh nhân nhồi máu não do tắc động mạch lớn hệ tuần hoàn não trước trong 6 giờ đầu bước đầu mang lại tỷ lệ hồi phục thần kinh tốt và tỷ lệ tái thông cao./.

Văn Hanh